Sunday, 31 December 2017

Kumlui thupuak MUHLOUH LAMSAU KHUALZINNA

MUHLOUH LAMSAU KHUALZINNA 
(The Unforeseen Journey)

"Na ngetlouh, hausakna leh thupina leng ka hon pe lai hi...." 1 King 3:13

Ka gen sek a "Hiai khovel ah zaw zil ding, theih ding, hih ding, hihlouh ding, siam ding, siamlouh ding, gen ding, genlouh ding, kilawm, kilawmlou chihte theih ding tampi a om; mihing pilna kia a theihsiam vual ding khat lel leng a omkei."

Tulai khovel siamna sang mahmah tuh mitmuh a khang hulhul bang hial in a theihtheih a, huai in zan a etlawm, deihhuai leh hon lungkim sak mahmah thilte tuni'n pak vul bang lel a ngaihna a hon tun thei. Lungkimna taktak ding zon muh a haksa. Hiaibang ahihlai in bangchi'n i hinkhua i masonta dia le? Muhlouh lamsau bangchi'n i tawn ngam dia? Mihing ngaihdan in lehkha siamte pil deuh ua, hihna sang taktak tawite'n pilna lungtang a nei deuh uh chih ahi. Himahleh, tulai Technology sangtak ziak a khutpi muk in a ut teng a sut zatzat theihna hun ah pil mahmah dia kilang, siam mahmah dia kilangte natawm le pil bukimlou, siam bukimlou leh ngaihdan dikkim lou ahihdan uh awlsamtak in theihtheih in a om.

Khovel hun kisim dan ah 31st December kichi minvuah in ana omlou bang hileh, 1st January kichi ah i ding theikei ding uh. Mualdawn ah ni hong suak a mualdawn mah a tum nawn zel tuh hiai khovel hun kikhendan lel ahi. Bangteng hileh khovel hun kisim dan ah tu in 31st December ah i ding nawnta ua, hiai ni tuh kum khat adia ni tawpni pen ahi chi in, kumlui chi'n i minvuah hial ua, i khakhe zawzen zel uhi. Huchibang ahihlai in tukum sung a i hun zatdante eimah mimal chiat in nguntakin ngaihtuah le i kipah mahmah hun, hihkhial i kisak hun, vangsia i kisak hun, lohching i kisak hun, it-le-ngaihte i sun vungvung hun chihte i ngaihtuahna ah a hong lang ngei ding chih haihvual ahikei. Huan, i kipah hunte ngai in ut mahmah lai mah lehang huai hun ah i paikik thei nawnkei ding. Huchibang geih in, i dah mahmah a, sihna ziak hiam a lusunna hun i tuahkhakte deihlou in huai hun paikan sawm mahle, hithei vual ahikei ding. Hiai in i hun paisa tuh i hun paisa, lakkik theihlouh ahihdan a hon hilhchian sem hi'n kathei.

Mihing hinkhua kichi lamdangpi ahi a, lungsim a i suangtuahna tungtawn in tehpih theih ding tamtak om hi. Tuni in lamsautak pai ding khualzin mi kuahiamkhat danin kingaihtuah lehang - mualtung a dinga totkhitnasa lampite gal-et vengveng a, tottouh lai ding sautak meikai zizia in a bop ziak a bangmah kimu theilou lah totlouh-theihlouh lampi gal-et lel bang a kingaihtuahna i lungsim ah hong om thei hi. Hiai dinmun tuh 'Muhlouh Lamsau Khualzinna' kipatna dan in leng a ngaihtuah theih dinga, huai tuh i manoh ding uh kum 2018 leng ahi chih lungsim ah koih ni.

I Laisiangthou chang tel sung pumpi en lehang, Pathian in Kumpi Solomon kiang a "Bang hon pe leng na ut a?" chih a dotna Kumpi Solomon in "Pilna hon pia in" chia, a dawn ziak a Pathian kipak mahmah ahihdan i muthei uhi. A kipahluat ziakin Solomon kiang ah "Na ngetlouh hausakna leh thupina leng ka hon pe lai hi... " a chi hi.

Tuni in eite lak ah hiai dotna dot in omleh bangchi'n dawnna i pe ding uale? Tamtakte'n tukum 2018 sung in awle kum dang sang a ka hauhsak zawk ding, ka lohchin zawk ding, ka siam zawk ding leh ka thupi zawk ding chihte lungsim a nei in hausakna, siamna, lohchinna leh a dangdangte i ngen maithei. A ziak tuh hausakna in hiai khovel a, a thilhihtheih i thei ua, siamna ziak a mi lohchingte minthan dan i thei uh. Hiaite a hoihkei chi i hi zenzen kei. Himahleh, i gentaksa bang un hiai khovel ah zil ding, theih ding, hih ding, hihlouh ding leh a dangdang tampi a omlai. Huaiziak in hauhsakna, siamna, lohchinna chihte kia in a huamkim vek zoukei. Thilkhat a hihhoih mahmah, siam mahmah leh dik mahmah i kisak lai in thildang khat ah i hihkhial thei gige uhi. 

Huaiziakin, Kumpi Solomon in Pathian kiang a, a thil nget 'Pilna' kichi eite'n leng Pathian kiang a i nget ding uh poimoh hi'n ka thei. Pathian akipan suak pilna nei kawm in MUHLOUH LAMSAU KHUALZINNA ah kalsuan lehang Solomon kiang a gen a om "Na ngetlouh, hausakna leh thupina leng ka hon pe lai hi..." chih dawnna i mulou tuan dia hia? Pathian kiang a om pilna in mihing muhlouh lamsautak muban dia, ei mihing theihna, siamna leh pilna zang a i hihkhelh nakte uh hon hihdiksak zou mahmah ding ahi chih ginna liantak nei ni.

Toupa’n hon vualzawl hen!
................................................
©ReACH: GWM-3E/03

Monday, 25 December 2017

Christmas Message “TANCHIN HOIH KIPAHHUAI”

Christmas omzia diktak tuh Jesu eite tan dinga hong pai ahihman a huai kipahpih a lawm I hi uhi. Mizoram in statehood a ngah un, Mizoram pumpi leh khovel a Zo suante tenna mun teng kipahna husa in a zelsuak hi. Huchibang kipahna hunte ah makaite thupina taklat a om in, mihing kipahtawina a lian baih mahmah. Himahleh, Jesu eite tan dinga hong pailai in Pathian Kia pahtawina piak in a om chih Luke 2.8-14 kikal ah muhtheih hi.

Tanchin hoih kipahhuai ngahna mite’n Pathian’ thupina a mu uh (8-9)
Bethlehem kim tuh gan chinna dia mun hoihtak ahi. Hiai ah, belamching mite’n belam a ching ua, amau tuh jan in belam a ching uh, a chi hi. Bangziak a jan a ching uh ahi dia aw! Mi khat in hiai bangin a hilhchian hi: Gan chin hun a tangpi in sun hun ahi. Himahleh, belam pian hun chiangin kep leh don ngai uh ahihman in mi piching in ompih ua, jankhang inleng ihmulou uhi. I Laisiangthou simna ah leng, mi piching ngen hidia gintak mite’n, jan in belam a ching uh, chi ahihman in, gan pian hun hi dinga lamet ahi.

Thukhun Lui ah en leng, Egypt gam a Ta Masa that dinga Angel ava kuan lai in, Israelte’n Paikan Annkuang bawl in, belamnou sisan a kong tung uleh kiltuak ah ana tat uhi. Huai nitak a Pathian in, amaute a hutkhiat hun tuh jankim ahihmah bangin, Messiah in a mite a hutkhiat hun ding jankim ahi ding ahi, chih Judate ngaihdan ahi. Huchibang in, belamching mite’n, jan a belam a chin laitak un, thakhat in, van akipan Pathian angel a hong kilak hi. Huchi a, a hong kilak chiangin, Pathian’ thupina in a kim uh jelsuak in, a lauta uh, a chi hi. Himahleh, Pathian’ thupina a mu uhi, a chi hi.

Pathian’ thupina bangchibang hun in a kilak a…belamching mite kiangah jankim; huai tuh a haksat hun laitak ahi. Unaute, haksatna akipan Pathian thupina na muhna dingin Jesu Khrist tuh a hong pai ahi.

Tanchin hoih kipahhuai tuh mihing apan ahikei (10-12)
“behold” kichi Teddim pau ah “Limtaka ngaihsut ding” chihna ahi. Angel in amaute kianga, a thupuak tuh kipahhuai law mahmah ahihman in kon thupuak limtakin ana ngaihsun un chi’n Angel hong pauta hi. Mi chih a dingin “tanchin hoih kipahhuai” mahmah ka hon tut ahi, a chi ahi. Tanchin hoih kipahhuai bangbang a om dia aw!! Mihing kipahtawina sang mahmah Nobel Prize winner bang hi leng tuh, wow. Himahleh, hiai kipahna I chihte leh hiai a ‘kipahhuai’ kichi a kibangkei ahi. Hiai thumal Gospel gelhtute’n hotdamna toh tonkhawm bangin a gelh uhi. Huai omdan tuh, hotdamna thu Jesu’n hon tun ahi chihna ahi. Huan, “mi chih” a dingin chi ahihman in, Angel’ thupuak tuh Israelte a ding kia hilou in, eite a ding leng ahi chih muhtheih hi.

Abanah, “tuni in nou a dingin David khua (Bethlehem) ah ‘hondampa’ a piangta, Amah ‘Khrist’ ahi”
a chi hi. Hiai ah Angel in ‘hondampa’ a chih Pathian in, leilung pianna akipan ana sehkholh sa, a thangpaihna akipan ei mikhialte khelhna tankhe ding, leh, Satan thuneihna zou dinga hong piang hondampa, Pathian’ thaunilh Khrist ahi a chi hi.

Banah, chiamtehna dingin: “naungek puan a tuam, gan ann piakna kuanga lum na mu ding uh” a chi hi. Hiai ah Khrist quality laka poimoh mahmah, kingaihniamna a hon musak hi.

Hiai akipan, Pathian mahmah in Angel Gabriel zangin tanchin hoih kipahhuai zasak dingin gamlak a om belam ching mite ava zuan hi. Huaiziakin, hotdamna kipatna leh, mihingte laka huai tanchin hoih tuntu tuh mihing hilou in Pathian mahmah ahi chih phawkthak chiat ni.

Tanchin Hoih kipahhuai za mite’n Pathian a pahtawi uh (13-14)
Huchi a, Gabriel in belam ching mite kianga Jesu hong piangta ahi, chih thu a tut laitak in, van mipi hon a kim ah hong paikhawm guih ua, Pathian phatna a peta uhi: “Tungnungpen ah Pathian thupi henla, leitung a, a kipahpih mahmah mihingte lakah lemna thu leng hen” a chi uhi. Amaute’n tuh Khrist in tatkhiatna nna hong sem ding ahi chih thei uh ahihman in a kipahpih mahmah ua; Pathian huai bang nna sem dinga Jesu hon sawlpa a pahtawi uhi. Huan, huchibang a Pathian pahtawina a piak uh tungtawn in leitung ah mihingte lakah lem leng hen a chi uhi. Hiai a lemna tuh mihing khat leh khat kal hilou in, Pathian leh a tatkhiat mite kal ah lemna leng hen chih ahi.

Tuni in Christmas lawm a kipiaktak a I omlai un; I kipahna uh bang ahia? Hotdamna I ngah theihna dinga Pathian nasep ziak a kipak maw, ahihkeileh nek-le-dawn ding thil I bawlte ziaka kipak I hizaw uhia? Kum 2015/16 lai velin, Lamka lam ah mi khenkhat in tutung Christmas kou zanglou ding a chimawk uhi. Nektak vai sailouh pen Christmas zatlouhna hi zenzen lou ahi. Christmas zatdan diktak tuh, Jesu eite tan dinga hong pai in, hotdamna hon tunta; huan, huai tanchin hoih in gah a hon piak mite ihihziak un I kipahna uh etsakna a lawm I hizaw ua, nek-le-dawn vai hilou ahi chih phawk ni.

Protestant Reformation hunlai in, hotdamna thu toh kisai in slogan poimoh mahmah laka, a tawpna “Soli Deo Gloria” kichi ahi. Tanchinhoih ziaka gah kimu tuh Pathian kia pahtawina ahi. Hiai ah Pathian bangchibang a pahtawi ding hiam chih leng a hon sinsak; huai tuh “Tunung pen ah Pathian thupi hen” chi a thupina piak ding ahi. Huaiziakin, tuni a Christmas a tatak a zangkha ihihleh I lungtang tawng akipan Pathian kia pahtawina I piak ding uh poimoh hilou hiam!

Christmas 2017 manphataka zang dingin deihsak thu ka hon khak uhi.
..............................................
©ReACH:GWM-3E/02

Sunday, 10 December 2017

JESU GUMNGAM

Khrist nungzuihna ding a poimoh mahmah Matthew 10:32-33 in a gen hiai ahi: “Huchiin, mite ma a hon gum peuhmah tuh, ka Pa van a ma ah ka gum sam ding. Himahleh, kuapeuh mite ma a hon kitheihmohbawl tuh, ka Pa van a ma ah ka kitheihmohbawl sam ding.”

Dietrich Bonhoeffer in: “Discipleship means adherence to Christ” chi hi. ‘Nungzuihna’ kichi thumal, kuahiam thunuai a sinsak a om, sinsak a om bangbang semsuahtute genna a zat ahi.

Matthew 10 I etleh, nungzuite nasem dingin sawlkhia hi. Lauhuai ahihdan gen in, pilvangtaka om a, doudalna maituah ngam dingin hilh hi. Amaute maituah ding, huatna, gawtna chihte gen a; himahleh, “kua ahia lauh ding?” chi hi. Mi toh kina ding a hasuan ahikei a, gingtute adia huchibang a mite langbawlna lauhtham hilou ahihdan; leh, huchibang hun a eite lauhzawk ding Pathian ahi, chih gen hi. Aziak tuh, huchibang mite’n I taksa hihsethei lel ua; amaute lauhna ziaka Pathian taisan mite’ a dingin tangtawn hinna mansuahna suak ding ahihman in Pathian kia lauh ding chi ahizaw hi. Huaiziakin, huchibang hun haksa ah Khrist min gupngam ding ahi chih hon sinsak hi.

Jesu Khrist in nungzui dinga mi a sap chiangin, mite’ theihpihna toh a tonkhawm gige hi. Hiai mun ah leng mite mai a hon gum peuhmah a chi hi. Huaituh, a nung I zuih ding leh a langtang (public) a zuihngam ding chihna ahi. Hiai huna mite mai a chih tuh mihon omkhawm maimai genna ahikei; himahleh, gingtute’ ginna doudal mite ahi uhi. Jesu Khrist hun lai akipan inleng gingtute doudalna nasep a uang mahmah hi. Huaiziakin, doudalna nasatak maituah hun a, hihna (gingtu hihna) gupngam ding thil namai ahikei ding chih ka gingta tinten ahi.

Biakinn sung ah Jesu nungzui ka hi chih a haksa kei. Lamka khopi kongjingte ah leng I gum ngam ding uh. UP state sung bang ah tuh I chimul uh hum kha maithei ahi. ISIS kichite bangin gingtu I hihziakin hon man hile uh, hinna leh sihna kikal ah, khatvei ka zuausan dia ka sihkei nakleh, ka suahtak nung chiangin ka hinkhua omlaiteng ah ka gumta ding chih a baihlam khathei ahi. Unaute, Jesu’n huai huntaka mite mai a hon gumngamlou mite tuh Pa van a om mai ah ka gum kei ding a chi ahi. Jojen eive, a khatveina ei ngal vele chihte omlou ahi.

Paul in tuh hiai hinkhua a theichian mahmah mai ahi. Rome laikhak ah, Jesu Khrist tuh na kam a Toupa ahi, misi lak akipan thoukik ahi chih na gup leh hotdamin na om ding a chi hi. Rome mite’n gingtute soisa in, nasatakin doudal uhi. Gingtu kichih ziak lel in leng hon man thei uhi. Rome Lalgam a om mi tengteng biak dingin Kumpipa lim bawl in, biak dingin thu a pia uhi. Huai zuilou mite tuh Dan in a phalsak bangin mat a khailup theih ahi. Himahleh, a tawpsankei a, tanchinhoih a kalsuanpih ziakin mat in a om hi. Daniel’ lawmte leng, Kumpipa lim bia a, amai a kun ding a nial ziak un meikuang ah paih in om uhi. Huchibang hunte a Jesu gup ding tuh ginomloute adi’n a ngaphuai hetkei ding ahi. Himahleh, huai hun a gumloute aman leng Pathian mai a gumlou ding ahihman in sihngam a nungzui ginom hi dingin a hon deih chihna ahi.

Eimite thuaklah penpen a katheih ahihleh awnem/ kamsiam ahi. Huaiziakin, khemna na maituah ding tuh kamsiam zanga khemna bang leng hikha thei ahi. I ngaihsang uh nalh a nalh maimah bang hiam leng hithei ahi. Ahihkeileh, pil a pilhuai leng hithei ahi. Unaute, Jesu sangin kamsiam, nalh leh etlawm, a pilhuai thute I telzaw kha ding uh chih lauhuai kasa. Huchibangte kizousak a Jesu nungzui I kichih inzaw Pathian mai a guptak I hi tuankei ding uh chih phawk ni. John 12:42-43 in; “Himahleh, heutute laka mi nangawn tampi in Jesu a gingta ua; ahihhangin Pharisaite ziakin a kipulak nuam kei uh, huchilou in zaw kikhopna in ah a nohkhe kha ding uh: Pathian pahtawina sangin mihing pahtawina a deih zaw ngal ua” a chi hi. Hiai mite daihdide na ziak tuh, a dinmun uh khahsuah ding uh lauh man a gum ngamlou ahi uh. Hiai mite’n a ginna uh, a puankhiat ngamlouh man un a zulmang kik maimah. Jesu I gup leh I puan ngam ding ahi.

Laphuaktu khat in, hiai bangin ana phuak hi:
“Pahna thuguk ahi gensiatnate,
Khrist tate I hihna chiangsaktu ahi;
A hon tantu Lal Jesu nungzui in,
Laulou in paizel ni e khovel ma ah.”

Laulou a khovel mai ah pai ding, Jesu gum dingin Toupa’n hon ompih chiat hen.
……………………………

©ReACH:GWM-3E/02

Sunday, 3 December 2017

DIKTATNA MAH AWLE! (Pathian mai ah kua ahia diktat zou?)

DIKTATNA MAH AWLE!
(Pathian mai ah kua ahia diktat zou?)

Dan sinsiam mite’n thukhenna diktat a thukhenna thumal ‘fiat justitia ruat caelum’ chih a zangsek uhi. “Van hong kesuk hial leh leng diktat taka thukhenna tuh a om ding” chihna ahi. A gennop tuh diktatna mah awle! chihna bang deuh ahi. Deihhuai leh huchibang dinmun a omkal ngaklah huai lawpah bangin a kilang kasa hi.

Himahleh, dotna hong om thei ding tuh hiai ahi: ‘Diktat’ kichi bang ahia leh? Diktat kichi mimal khiatdan ah leng bangtan hiam kinga hi. Kei adia dik leh midang adia dik kibang gigelou thei ahi. Martin Luther King Jr. in: “Injustice anywhere is threat to justice everywhere” a chi hi.

Huan, Pathian’ thukhenna leh diktatna kiton gige hi. A vaihawmna ah hiai kitonkhawm gige ahihman in, tomchik a genin Pathian kia ah diktatna a om chileng Laisiangthou toh kikalhlou pen dingin ka gingta hi. Eden huan ah, mi masa Adam leh Eve tungah hiai nasepna muh in om hi. Hiai thukhenna thutun in salam leh khalam a sihna tunkha ahihdan leng muhtheih hi. Huaiziakin, mihingte adia Pathian’ diktatna apan suahtakna ding omlou (diktat zoulou I hihman un), khial a si dingte ki himai ahi. Hiai hih Pathian diktatna mai a I dinmun uh ahi.

Himahleh, Pathian zaw hehpihna a dim, lainatna leh itna hau ahi chih I haihkei uhi. Aman mihingte IT ding a deihtelna ahi. Huaiziakin, a dan zui zoulou himahleng a hon itna in hon taisan tuanlou ahi chih muangngam ni.

A hon ITNA in chiangtan a neikei a, eite a dingin a thawn a ngah ahi. A thawn a I ngah uh ITNA aman bei ahi tuankei, Ama’ lam ah supna liantak a om hi. Huaituh, a Tapa Jesu Khrist hinna a pekhia hi, hehpihna ziak liauliau in. A hamphatna huai mahmah, hiai akipan kimuthei ahihleh Pathian diktatna tuh ‘hehpihna’ a pumtuam in a om chihna ahi. Huai in diktatna a bei chi ahi tuankei hi. Huaiziakin, amah toh ki chimat sem a om dingin hon deih a, huai apan lampialna in hiai ‘hehpihna’ a thawn/ a hawm suaksak chihna ahi.

“Under the court of law, justice is subject to one’s interpretation; under the court of grace, justice is the state of being overshadowed in God’s Love.”
– Susan Ann Samuel
.....................................
©ReACH:GWM-3E/02

Sunday Message | KUA AHIA NANG HON NEITU?

Tulai khovel hih ei leng ei a hilou a, kuahiam a hihtheih mahmah hita e, chihtheih khop ahi. Banghiam thusia hong leng zek alah pawl kikhekn...